ترجمه متون فنی

 ابزارهای CAT (ترجمه به کمک کامپیوتر)

اولین نرم‌افزار ترجمه به کمک کامپیوتر یا CAT تقریباً سی سال پیش پدیدار شد. وظیفه اصلی آن ذخیره متون ترجمه‌شده در یک حافظه ترجمه بود و بعدا از آن حافظه استفاده می‌کرد تا ترجمه متون تکراری، آسان‌تر و کارآمدتر شود. این ویژگی به مترجم‌ها اجازه داد که به کار خود سرعت بیشتری بخشند، اما پیشرفت و توسعه از این جا ادامه پیدا می‌کند.

 در اوایل سال 1990، ابزارهای CAT امکان استفاده از term base را فراهم کردند که به میزان چشمگیری یکپارچگی ترجمه را افزایش داد (Term base بدین معنی است که با استفاده از مبنای واژه، عبارت‌های تخصصی متن همه به‌طور یکسان ترجمه می‌شوند).

 با شروع هزاره جدید، ابزارهای CAT وارد دنیای اینترنت شد؛ به این معنی که مترجم‌ها می‌توانستند از هرجایی کار کنند و به‌طور خودکار کار ترجمه خود را در یک سرور امن و از راه دور ذخیره کنند.

 این جهش همچنین نقش چشمگیری در پیشرفت کنترل گروه‌ها از راه دور بازی کرد تا مترجمان بتوانند به‌صورت هم‌زمان و بی‌درنگ روی یک پروژه کار کنند. این راه‌حل دارای ویژگی‌های بسیاری است که روند کار را ساده‌تر می‌کند؛ به این صورت که به مترجمان اجازه دسترسی فوری به حافظه‌ ترجمه‌ مشتری را می‌دهد که در پروژه‌های بزرگ بسیار کارآمد است. این موضوع نه‌تنها نرخ بهره‌وری را افزایش می‌دهد، بلکه تأثیر زیادی بر کیفیت تولید داشتند.

از آن زمان ابزارهای CAT به‌سرعت در حال گسترش هستند و ویژگی‌هایی که در زمینه مدیریت ترجمه ضروری است را اضافه کرده‌است. تضمین کیفیت (QA) بهترین ویژگی این سیستم‌ها است. این ویژگی گسترده به مترجمان هرگونه خطا در تعداد، قالب‌بندی، علائم نگارش، حروف بزرگ و کوچک، نام محصولات یا خدمات و همچنین کم یا زیاد بودن فاصله‌ها را هشدار می‌دهد.

 این موضوع کیفیت ترجمه‌ها را به سطح کاملاً جدیدی می‌رساند. توسعه‌دهندگان ابزار‌های CAT هنوز بر روی تغییرات دیگر، برای مثال، ساده‌سازی مداخله کاربر و افزایش طیف وسیعی از فرمت‌های پشتیبانی شده، کار می‌کنند.

 اگرچه ابزارهای «ترجمه به کمک کامپیوتر» کار مترجم‌ها را خیلی آسان کرده، برخی شغل‌ها نیاز به استفاده از فناوری اضافه دارند که «ترجمه ماشینی» نامیده می‌شود.

 2- ترجمه ماشینی (MT)

ترجمه ماشینی برخلاف ابزارهای CAT نه‌تنها یک تسهیل‌کننده‌ کاربردی در فرایند ترجمه است، بلکه مستقیماً یک خروجی ترجمه تولید می‌کند. بااین‌حال متنی که با دستگاه ترجمه می‌شود ممکن است به بررسی مجدد و ویرایش توسط یک مترجم انسانی نیاز داشته باشد. این روش تنها برای پروژه‌های بزرگ و متن‌هایی خوب است که خوانا بوده و داشتن لحن نگارشی خاص از اهمیت کمتری برخوردار است.

 اوایل دهه 90 اولین مترجم‌های خودکار در بازار نمایان شدند. آن‌ها بر اساس قواعد گرامری و دیکشنری‌های تعبیه‌شده کار می‌کردند (RBMT - ترجمه ماشینی مبتنی بر قواعد). بااین‌وجود معلوم شد که هرچند ایده «مترجم‌های با عملکرد خودکار» ایده جالبی بود اما این فناوری در آن زمان نتوانست ترجمه‌های ماشینی باکیفیت بالا تولید کند. کیفیت ترجمه ضعیف بود و در بسیاری از موارد هنگام ترجمه مفهوم متن از دست می‌رفت

گام دیگر در فرآیند توسعه ترجمه ماشینی SMT، یعنی ترجمه ماشینی آماری بود که یک ‌رویکرد آماری را در ترجمه خودکار مطرح کرد. ترجمه هر جمله بر مبنای احتمال توزیع هر واژه در جمله، یعنی بر مبنای تحلیل آماری زیربنایی متون به یک‌زبان خاص، ایجاد شد. نتیجه بسیار دقیق نبود اما به نظر می‌رسید که نسبت به RBMT جریان زبانی طبیعی‌تری داشت. به نظر می‌رسید که ترکیب این دو رویکرد -RBMT و SMT- گامی منطقی است که می‌تواند موجب پیشبرد روند کار مترجمان خودکار شود.